عکس خبرگزاری " آسوشیتدپرس" از توریست زن ژاپنی که در کوههای شمال تهران روسری خود را برداشته است توضیح میدهد که در تعطیلات عید قربان مردم تهران به کوههای توچال در شمال تهران میروند. در ایران حجاب بر اساس مقررات اسلامی اجباری است ولی تنها در کوهستان است که زنان حجاب خود را برمیدارند
An Iranian couple spend their time walking in the Tochal mountain area north of Tehran, Iran during the Eid al-Adha holiday as a Japanese tourist takes a photograph Tuesday Dec. 9, 2008. All women must use a veil in public places in Iran according to Islamic rules but the mountain is the only place they may remove their scarves.
كشور ايران به عنوان يكي از 10 كشور اول جهان از حيث دارا بودن پتانسيل هاي گردشگري شناخته شده، اما در پايين ترين نقطه از لحاظ جذب گردشگر قرار گرفته است كه اين بسيار جاي افسوس و تأمل دارد
خبرگزاري ميراث فرهنگي_ گردشگري_ چندي پيش گروهي از فعالان صنعت گردشگري براي آموزش دوره‌هاي آموزشي گردشگري به كشور ژاپن اعزام شدند. امير اصلان زاده، مديرعامل هتل پنج ستاره پرديسان مشهد؛ در يادداشت خود درباره ديدگاه گردشگران ژاپني از موانع موجود بر سر راه ورود گردشگران به ايران نوشته است.
بحث توسعه گردشگري و جذب گردشگر و كسب درآمد توسط اين صنعت سبز، بحث تازه اي نيست بلكه سالهاست با آن دست و پنجه نرم مي كنيم. در اين مورد مقاله‌هاي فراواني ارائه شده و در دوره ها و مقاطع مختلفي به آن نيم نگاههايي شده است؛ اما ماحصل اين راه كارها كه توسط كارشناسان ارائه شده است آنقدر اندك و ناچيز هستند كه شايد حتي گام كوچكي هم از اين مسير طولاني نباشد؛ حال بايد ديد آيا راه كارهاي ارائه شده صحيح نبوده يا عملكرد و نظارت بر اجراي آنها ضعيف بوده است. راهكارهايي كه خود به آن اذعان داريم اما آنقدر از كنار آنها سهل گذر مي كنيم تا ديگران آن را به ما گوشزد كنند.
كشور ايران به عنوان يكي از 10 كشور اول جهان از حيث دارا بودن پتانسيل هاي گردشگري شناخته شده، اما در پايين ترين نقطه از لحاظ جذب گردشگر قرار گرفته است كه اين بسيار جاي افسوس و تأمل دارد و بدتر آنكه آنقدر در رفع مشكلات دانسته خود كه ما را به اين درجه تنزل داده است كوتاهي کرده ايم تا مجبور مي شويم گروههايي را براي فرا گرفتن آنچه خود از آن كاملا آگاهيم به كشورهاي مختلف بفرستيم تا دانسته هاي خود را از زبان آنان بشنويم و بياموزيم.
مقاله ذيل ديدگاه گردشگران ورودي از كشور ژاپن به جمهوري اسلامي ايران است كه به گروه منتخب جامعه گردشگري و هتلداري كشور در دوره آموزشي "جايكا" در كشور ژاپن اعلام شده است كه در آن به جز بيان موارد و مشكلات دانسته خودمان براي رفع اين موارد عديده نيز مورد آموزش قرار گرفته ايم.
الف ) موارد حفاظتي و امنيتي :
احساس عدم امنيت در شهرها، خصوصاً تهران كه پايتخت كشور است.
خطر كلاهبرداري از گردشگران توسط افرادي كه خود را پليس معرفي كرده و گردشگر را وادار به ارائه مدارك شناسايي کرده و به همين طريق كيف جيبي آنها را مي ربايند.
خطر كيف قاپي توسط موتورسواران.
خطر دزديده شدن گردشگران توسط رانندگان تاكسي.
احساس خطر از هجوم اراذل به محل تجمع و سكونت گردشگران و دزدي و غارت اموال، مدارك و وسايل آنان.
خطر جيب بري در بازارها و ترمينالهاي اتوبوسراني و يا بيهوش كردن گردشگر توسط قرصهاي خواب آور.
عدم اطلاع رساني دقيق درمورد امنيت فرودگاه جديد امام خميني بر طبق استانداردهاي سازمان ايكائو كه موجب آسايش خاطر گردشگر در سفر مي شود.
عدم اطلاع رساني سازمان گردشگري و سفارت ايران در مورد اعلام پياپي و پيگير درمورد امنيت و عاري از خطر بودن كشور ايران و ايجاد ذهنيت مثبت به صورت اقدامات مفصل كتبي و شفاهي.
ب ) موارد بهداشتي و پيشگيري از بيماري هاي مسري :
1.ارائه طرحهايي براي پيشگيري از شيوع بيماريهاي حصبه و وبا و … در فصل تابستان.
ج ) رعايت اصول راهنمايي و رانندگي و ارائه آموزش هاي مداوم در اين زمينه :
1 . عدم رانندگي در مسيرهاي اصلي و راندن در مسير اشتباه و قرار گرفتن در مسير حركت اتومبيل مقابل.
2 . رانندگي بر روي خطوط ممتد و قرار گرفتن در مسيرهاي غلط در بزرگراهها.
3 . حركت درخلاف جهت در جاده ها و خيابان هاي يكطرفه.
4 . برخورد با رانندگاني كه علاوه بر مرتكب شدن اشتباهات فوق الذكر با چراغ خاموش در شب حركت مي كنند.
5 . برخورد با خودروهايي كه از لحاظ ايمني بسيار ضعيفند.
6 . عدم رعايت قوانين توسط عابرين پياده كه مستلزم آموزشهاي طولاني مي باشد.
د )اصلاح قوانين مربوط به صدور رواديد :
1 . اصلاح قوانين صدور رواديد در مورد افرادي كه بصورت انفرادي و خارج از دسته هاي توريستي به ايران سفر مي كنند.
2 . تسهيل قوانين صدور رواديد در فرودگاهها به هنگام ورود گردشگر به كشور حتي در صورت اعمال هزينه اضافه.
3 . يكسانسازي هزينه صدور رواديد براي تفريح، سياحت، تجارت و حتي اقامتهاي بلندمدت.
4 . نمايان ساختن اشتياق ايران به حضور گردشگران ژاپني در اين كشور با تسهيل قوانين صدور رواديد كه موجب تشويق ژاپني ها جهت سفر به ايران مي شود.
ه) موارد مربوط به هواپيمايي ايران اير و پرواز هاي داخلي :
1 . پايين بودن سطح خدمات ارائه شده در مقايسه با ساير خطوط پروازي خاورميانه.
2 . عدم وجود برنامه مدون پروازهاي داخلي.
3 . عدم توانايي براي ارايه برنامه زمانبندي شده پروازهاي داخلي در فاصله بين ماههاي مارس تا اكتبر كه سبب آشفتگي برنامه شخصي گردشگران مي شود.
4 . عدم تاييد جاي ذخيره شده تا آخرين پرواز.
5 . نياز به اعمال اصلاحاتي براي ارايه برنامه زمانبندي شده و رفع موانع مختلف موجود بر سر راه اين مهم.
6 . عدم امكان تطبيق آژانسهاي مسافرتي ژاپن كه بر طبق قوانين حق هيچگونه تغييري را پس از نهايي كردن سفر نمي دهند با برنامه پروازهاي داخلي.
و ) موارد مربوط به مراكز اقامتي و هتل ها :
1 . عدم وجود هتل و مكان اقامتي به اندازه كافي با امكانات مناسب و خدمات قابل ارائه براي ژاپني ها.
2 . قديمي بودن عموم هتل ها بر طبق استانداردهاي موجود و نياز مبرم به بازسازي آنها.
3 . عدم وجود اتاقهاي هتلي به اندازه كافي در شهرهاي بزرگي چون تهران، اصفهان و شيراز.
4 . كمبود هتل هايي با ويژگي هايي سنتي مناطق توريستي كه احساس بسيار خوشايندي به گردشگر جهت شناخت منطقه و آداب و سنن آن مي دهد مانند كاروانسراها و اماكن قديمي و حضور هتل هاي لوكس كه در اين مناطق كاملاً غيرضروري به نظر مي رسند.
ز ) موارد مربوط به رزرو جا :
1 . خوشبختانه در اين خصوص مشكل خاصي به چشم نمي خورد.
ح ) موارد مربوط به فرهنگ و آداب مذهب اسلام:
1 . عدم نگراني و احساس مشكل گردشگران از رعايت مسائل مذهبي و پوشش خاص ويژه بانوان به نحوي كه پس از مدتي به اين قوانين كاملاً خو گرفته، از آن لذت برده و اين مسئله باعث شناخت بيشتر گردشگران از ايرانيان و مذهب و آداب و سننشان مي شود چنانچه قبل از سفر با اين آداب آشنا شده، تمرين مي كنند و در زمان حضورشان در ايران به اين قوانين احترام گذاشته و كاملاً مراقب رفتار خود هستند.
2 . تسهيل قوانين دست و پاگير، به هنگام ورود به فرودگاه كه تأثير قابل توجهي در پررنگتر شدن تصوير مثبت ايرانيان براي ژاپني ها خواهد شد.
موارد فوق الذكر چكيده اي از ديدگاه گردشگران ژاپني از موانع موجود بر سر راه ورود گردشگران به كشور زيبا و پهناورمان است كه همين امر باعث عدم شناخت صحيح از سرزمين ايران شده كه لازم است بيش از پيش به آن پرداخته و حل مشكلات و معضلات دست و پا گير موجود را به نسلهاي بعدي واگذار نکرده بلكه با همتي بلند و دست در دست هم گذاشتن هر چه سريعتر خود را به استانداردها و ايده الهاي جهاني نزديك كنند.
مردم كشورهاي مختلف جهان با نزديك شدن كريسمس به منظور شادي، جذب گردشگر، جمع آوري اعانه براي نيازمندان و كودكان يتيم دست به كارهاي جالبي مي زنند.يكي از اين كارها ، ساخت درخت طلايي كريسمس با وجود ركود اقتصادي در سطح جهان است
ژاپني ها در آستانه سال نو ميلادي از گران ترين درخت كريسمس دنيا ، پرده برداشتند
ژاپني ها، درختي را كه از 24 كيلو طلا ساخته و با 240 قطعه الماس و مرواريد به وزن بيش از 21 كيلو تزئين شده است امروز رونمايي كردند. درخت طلايي كه 150 ميليون «ين» مي ارزد در جواهرفروشي «گينزا تاناكا» شهر «ازاكا» به فروش گذاشته شد
سال گذشته ميلادي نيز بلندترين درخت كريسمس دنيا در آستانه سال نو ميلادي ، در «ريودوژانيرو» برزيل به نمايش درآمد. اين درخت كه در آب، شناور بود 37 متر بلندا داشت و با سه ميليون چراغ، روشن شده بود
باورتون ميشه که عکس بالا عکسي از يک قطار داخلي ژاپن هستش؟
اين قطارها که زيباتر از خيلي از مهد‌کودک‌ها به نظر مي‌رسه در راستاي طرح ژاپني‌ها براي فراهم کردن "سفرهاي راحتتر براي همه"،مخصوصا مادران و کودکان طراحي شده. اين قطارها که "قطار اسباب‌بازي" و "قطار توت‌فرنگي " نام دارند به طور روزانه مشغول جابه‌جايي مسافرين در خط 14 کيلومتري کيشگاوا(خط راه‌آهن بين ايستگاه واکاياما در شهر واکاياما و ايستگاه کيشي در همسايگي شهر کينوکاوا ) مي‌باشند
در هر دو قطار صدها اسباب‌بازي ، تلويزيون‌هايي که کارتون پخش‌ميکنند و تخت‌هايي مخصوص کودکان کوچکتر وجود داره
ژاپنی ها به پيشواز کريسمس می روند در آستانه عيد کريسمس در نقاط مختلف جهان عده ای علاقه مند می شوند خود را به شکل بابا نوئل در آورند. در ژاپن غواصی در لباس بابا نوئل به ماهی های شناور در يک آکواريوم واقع درحومه شهر توکيو غذا می دهد
برگرفته از http://www.bbc.co.uk/persian/world/2008/11/081130_christmas_show.shtml
دانشگاه اوساکا - گنجینه نرم افزاری متون ادب فارسی گنجینه نرم افزاری متون ادب فارسی پایگاهی است برای تحقیق در این متون كه در دسترس پژوهندگان ادب فارسی در سراسر جهان در می آید. برای دسترسی به این متون با ارزش از این لینک استفاده کنید یا در بخش پیوند ها لینک مستقیم هست
دايجی ايمورا، يک فروشنده سابق مرواريد ژاپنی، در تلاش است تا صنعت مرواريد را در خليج فارس احيا کند
خليج فارس تا اوايل قرن بيستم از مهمترين مراکز توليد مرواريد طبيعی بود و دهها هزار نفر در اين صنعت کار می کردند
توليد مرواريد صنعتی توسط کوکيچی ميکيموتو در سال ۱۸۹۳ ميلادی، صنعت مرواريد طبيعی در خليج فارس را از بين برد
دايجی ايمورا،۴۴ ساله، تکنولوژی کشت مصنوعی مرواريد به طريق ژاپنی را در خليج فارس، از سال ۲۰۰۵ به مرحله اجرا درآورده و هم اکنون موفق شده تا ۴۰ هزار مرواريد در سال توليد کند
اين توليدکننده مرواريد ژاپنی پيشتر به مشتريانش در امارات متحده عربی مرواريدهای کشت ژاپن را می فروخت تا اينکه در سال ۲۰۰۳ به اين فکر افتاد تا در خليج فارس کشت مرواريد را اغاز کن
وی در گفت و گويی با خبرگزاری ژاپنی «کيودو نيوز» می گويد: «من فکر کردم که ما می توانيم مرواريد در خليج فارس کشت کنيم»
اين کارآفرين ژاپنی در فوريه ۲۰۰۵ با يکی از ساکنان عرب امارات شرکتی برای توليد مرواريد مصنوعی به وجود آورد
کيودو نيوز می نويسد اين مرد عرب می گويد که وی هميشه شيفته داستان های پدربزرگش در مورد مرواريدهايی بود که ماهيگيران با خود به خشکی می آوردند
اين مرواريدهای مصنوعی اندکی زردرنگ هستند و اين امر صادرات آنها را به ژاپن دشوار می کند ولی خانواده های ثروتمند عرب در امارات از خريداران اصلی اين مرواريدها هستند چرا که آنها شباهت زيادی به مرواريدهای طبيعی و محلی اين منطقه دارند
آقای ايمورا می گويد توليد مرواريد مصنوعی فقط موجب تجارت بين ژاپن و کشورهای نفت خيز منطقه نيست بلکه مبادله ای فرهنگی نيز محسوب می شود
اگر ريگی وارد بدن صدف، اين جاندار برای دفاع از خود به دور اين ريگ غشايی می تند و آن را منزوی می کند؛ به اين شکل مرواريد به وجود می آيد. در طبيعت اين امر به صورت تصادفی اتفاق می افتد ولی برای توليد مرواريد مصنوعی شن را عمدا وارد بدن صدف می کنند
اگر سال‌نو در کشور ژاپن باشيد شاهد مراسم کيک موشي در ژاپن خواهيد بود. کيک موشي البته تنها يک تشابه لغوي است و ربطي به موش حيواني که از زباله هاي ما تکثير مي شود ندارد خبرگزاري ميراث فرهنگي_ گردشگري_ ميترا اسدنيا_ اگر سال‌نو در هر کشور ديگري باشيد شايد براي بيشتر ما به زيبايي عيد ايراني خودمان نباشد اما مراسم سال‌نو در تمام جهان ديدني است و شما به عنوان يک گردشگر در آن کشورها نيز قطعا شاهد مراسم گوناگون و زيبايي خواهيد بود. اگر سال‌نو در کشور ژاپن باشيد شاهد مراسم کيک موشي در ژاپن خواهيد بود. کيک موشي البته تنها يک تشابه لغوي است و ربطي به موش حيواني که از زباله هاي ما تکثير مي شود ندارد. رسم پختن و خوردن کيک موشي يک رسم ديرينه در ميان مردم ژاپن است که سال هاست کيک بخصوصي را به نام کيک موشي در سال نو مي پزند. درواقع کيک موشي چيزي نيست جز آرد برنج پخته که طبق رسوم خاصي با هاون خميرشده و با مواد مختلفي همراه و ميل مي شود. قبل از همه برنج پخته شده را در يک ديگ بزرگ چوبي مي ريزند و پس از آن پدر خانواده هاون را بدست مي گيرد. و اما بنا به رسوم پدرسالاري در سنت هاي ژاپني ، ظاهرا اين هنگام فرصت خوبي است براي پدرخانواده تا قدرت خود را نشان دهد. زيرا اين هاون بسيار سنگين و بزرگ است و خرد کردن و کوبيدن برنج با آن کار بسيار دشواري است. در تمام مدتي که پدر خانواده مشغول کوبيدن برنج است مادر و يا پسر خانواده نيز مي کوشد ورقه هاي به هم فشرده شده برنج را با يک ديگر مخلوط کند و هم بزند تا برنج به کف هاون نچسبد. دراين مراسم ارتباط خوب و اعتماد به يکديگر در ميان افراد خانواده الزامي است. پدر ممکن است حين کار هاون سنگين را به دست مادر يا پسر بکوبد از اين رو براي اجتناب از اين وضع تمام حرکات به صورت ريتميک و موزون انجام مي شود. بالاخره پدر کار را تمام مي کند و پسر خانواده خمير تهيه شده را با مربا و ميوه هاي تازه مخلوط مي کند و درپايان با چاي داغ مصرف مي شود. پس از پايان کار تمام افراد خانواده براي خوشبختي و شادي خانواده دعا مي کنند و در اين دعا معمولا به هم مي گويند : اميدوارم سال نو خوشبخت باشيد و کيفتان پر پول باشد و البته دعاي ويژه اي هم براي رسيدن به آرزوي هر فرد خانواده مي کنيم که مي دانيم چيست و چه آرزويي دارد. فرداي شب عيد در ساعات اوليه صبح همه افراد خانواده به ديدن پدر بزرگ و مادر بزرگ مي رويم و نيز به ديدن خواهر و برادري که جدا از ما زندگي مي کند. روزهاي پس از آن هم به ديدو بازديد از معلمان و دوستان اختصاص دارد. روز سال نو در تمام کشور ژاپن روز مهمي است. و البته تمام افراد خانواده تلاش مي کند به هرنحو ممکن اين شب را درکنار خانواده اش بگذراند. امروزه اين رسم در ژاپن مطابق آيين کهن برگزار نمي شود زيرا در خانه هاي کوچک کنوني جايي براي کوبيدن و پختن اين نوع کيک نيست به علاوه مردم غالبا از ماشين هاي کيک پز که ويژه موشي پزي است استفاده مي کنند که به آن موشي تاکي مي گويند
مسلمانان ژاپن آماده سفر حج مي‌شوند به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج ،حج يكي از مهمترين آيين‌هاي ديني اسلام و جزء فروع دين است و مسلمانان با داشتن شرايطي مكلفند در دهه اول ماه ذي الحجه به شهر مكه در عربستان سعودي رفته و مجموعه‌اي از اعمال نيايشي خود را به جاي آورند. حج همچنين به عنوان تجلي وحدت و يكپارچگي مسلمانان است و تاكيد آن بر رهايي انسانها از شيطان نفس است. مسلمانان مقيم ژاپن از مليتهاي مختلف از جمله ايراني نيز خود را آماده اين سفر معنوي كه آرزوي هر مسلماني است مي‌كنند. هر چند شمار مسلمانان مقيم ژاپن كم است ، اما هر ساله جمعي از اين مسلمانان در قالب دو كاروان حج كه يكي از آنها توسط مسلمانان اهل تشيع و ديگري توسط مسلمانان اهل سنت هدايت مي‌شود، عازم اين مراسم معنوي مي‌شوند ژاپن با جمعيت ۱۳۰ميليون نفري خود از جمله كشورهاي سكولار در جهان محسوب مي شود و تقريبا خصوصي‌سازي در بخشهاي مختلف از جمله حمل و نقل در اين كشور گسترش يافته است. بر اين اساس نيز دولت اين كشور در كار بخش خصوصي هيچ دخالتي ندارد و اين مساله زمينه‌اي براي ايجاد رقابت در عرصه‌هاي مختلف بخش خصوصي است و تسهيلاتي نيز براي اين بخش ارايه نمي‌كند. اين موضوع براي كاروانهاي كوچك حج هم كه توسط بخشهاي گردشگري كه از جمله شركتهاي خصوصي اين كشور محسوب مي‌شوند، نيز صادق است و خدماتي نيز براي آنها ارايه نمي‌شود. در حال حاضر دو كاروان اعزام مسلمانان به حج تمتع در ژاپن وجود دارد كه هزينه اعزام براي هر نفر حدود ۶۰۰هزار ين در حدود شش هزار دلار است شامل دريافت ويزاي عربستان سعودي ، روحاني همراه كاروان ، دريافت برگه واكسيناسيون بيماري مننژيت ، كرايه حمل و نقل در مدينه و مكه ، بليط هواپيما ، هزينه اقامت هتل در مدينه و مكه ، پذيرايي سه وعده غذايي صبحانه ، نهار و شام و ميوه و نوشيدني ، است. مسير پروازي كه از سوي شركت ايراني پرشيا تور از جمله شركتهايي كه كار انتقال حجاج را در اين كشور بر عهده دارد ، مسير توكيو -تهران ، تهران - مدينه و بالعكس در نظر گرفته شده است كه به گفته مديران اين شركت در صورت توقف اين خط پروازي هزينه اعزام به حج احتمالا از سوي اين شركت افزايش خواهد يافت. سيد عباس اماميه از جمله مديران قديمي آژانس پرشيا تور كه در ايران و ژاپن داراي نمايندگي است و براي دومين سال است كه كار اعزام حجاج را بر عهده دارد، در گفت و گو با خبرنگار ايرنا، گفت كه از شنيدن اين خبر شوكه شده است و در صورت تحقق قطع پروازهاي هواپيمايي ايران اير در مسير توكيو - تهران و بالعكس ، وي مجبور است با خطوط هوايي و مسيرهاي كشورهاي ديگر اقدام به اعزام زائران ايراني و ديگر كشورهاي مقيم ژاپن به حج كند اماميه ، افزود: پس از رخداد ۱۱سپتامبر ۲۰۰۱صنعت گردشگري در سراسر جهان با ركود مواجه شده بود و سال گذشته و امسال اين صنعت تا حدودي براي فعالان اين بخش از جمله آژانسهاي ايراني با همكاري ايران اير با رونق روبرو شد. وي ابراز اميدواري كرد كه با درايت و دورانديشي مسئولان كشورمان از جمله ايران اير، با توجه به اين كه ژاپن در بخش گردشگري جمهوري اسلامي ايران به عنوان يكي از اهداف اين بخش درنظر گرفته شده است و اين كشور نيز از شركاي جدي كشورمان بشمار مي‌رود، در اين زمينه اقدامات مقتضي صورت گيرد. لازم به ذكر است، بر اساس آمار موجود ، سالانه حدود ۱۵۰تا ۲۰۰نفر از مسلمانان مقيم ژاپن از جمله ايرانيان ساكن در آن ، از اين كشور عازم حج تمتع مي‌شوند
برگرفته از http://hajj.ir/hadjwebui/news/wfShowOpinion.aspx?id=36251
نوبويوشي فوروکاوا، يکي از افسران ستاد جنگ ژاپن است که در سال 81-1880 ميلادي برابر با 98-1297 هجري قمري در روزگار ناصر الدين شاه به همراه هيأت ماساهارو يوشيدا نخستين فرستاده ژاپن به دربار قاجار به ايران آمد. اهدافي که ظاهرا اين هيأت به دنبال آن بودند ارزيابي ايران و گسترش مناسبات سياسي و تجاري بين اين دو کشور بود.
اين هيأت 7 نفره که از راه دريا از سمت جنوب به ايران آمده بودند پس از مسافرتي 42 روزه از بوشهر به تهران رسيده و پس از 110 روز توقف در تهران از طريق بندر انزلي و اروپا به کشور خود بازگشتند.
فوروکاوا يکي از اعضاي اين هيأت است که گزارش سفر خود را به رشته تحرير در آورده است که از ابعاد مختلفي قابل توجه مي باشد. علاوه بر اين که سفرنامه شامل تصاويري از آن دوره که نقاشي شده است نيز مي باشد.
اين سفرنامه به جز برخي مطالب آن توسط دو مترجم ايراني و ژاپني به فارسي برگردانده شده است . بخش هايي که به فارسي ترجمه نشده است شامل مطالبي است که تازگي نداشته و برگرفته از منابع ديگر بوده است؛ همانند شرح تاريخ ايران از روزگار باستان تا سده نوزدهم و نيز مطالبي که مناسبت نزديک با سفر به ايران ندارد، مانند جزئيات سفر نويسنده در اروپا در راه بازگشت به ژاپن.
اين سفرنامه داراي مباحث مختلفي است که نويسنده آن را به چهار بهره تقسيم نموده است:
بهره اول: بررسي موقع و وضع جغرافيايي ايران، جمعيت ايران، آب و هوا و بيماريهايي بومي، تاريخ مختصر ايران، خاندان سلطنت، حکومت، مقررات و نظامات حاکم، اديان ومذاهب، درآمد سالانه ماليات (ماليات و وضع کشت و کار از روي نمونه شيراز. محصول اراضي کازرون و ماليات هاي گوناگون)، ادبيات، قشون، صادرات و واردات، حمل و نقل، تلگراف، پست و پول، اوزان و مقادير و تقويم.
بهره دوم: شامل روز نامه سفر از آغاز حرکت تا رسيدن به پايتخت ايران مي باشد.
بهره سوم با عنوان در دارالخلافه به شرح وقايعي که در مدت 110 روز در تهران بر آن ها گذشته بيان شده است.
بهره چهارم نيز با عنوان روزنامه سفر بازگشت خلاصه اي از ترجمه اصل سفرنامه است که گزارش روزانه نويسنده از ديده هايش در ايران وعثماني و مختصري از شرح سفرش به اروپا به مقصد وين در اتريش براي ديدار از کارخانه اسلحه سازي آنجاست.
اما مختصري از نکات قابل توجه در اين سفرنامه را مي توان چنين بيان نمود:
- اين سومين سفرنامه ايست که تاکنون از زبان ژاپني به فارسي ترجمه شده است.
- نويسنده به عنوان فردي نظامي و سياستمدار که ذهني خلاق و پويا دارد در اين سفرنامه اطلاعات ارزنده اي درباره سرزمين ايران، هنر، آداب و رسوم و اطلاعات نظامي، توجه به حضور انگليسي ها در ايران، اقدامات و نيات آن ها و حوادثي از دوران قاجار همچون واقعه هرات، شورش افاغنه و واقعه بابي ها ارائه داده است که گاه در ساير سفرنامه هايي که حتي اروپائيان به ايران در آن زمان داشته اند يافت نمي شود.
- ويژگي بارز و خاص اين سفرنامه توجه خاص فوروکاوا به وضعيت جغرافيايي و آب و هوايي مناطق مختلف مي باشد به گونه اي که وي در روزشمار خويش حتي درجه حرارت هوا را نيز بيان مي کند. فاصله بين مناطق مختلف، تعداد جمعيت مناطق مختلف و آمار و ارقامي که ارائه مي دهد از نکات دقيقي است که در سفرنامه هاي ديگر يافت نمي شود.
- با توجه به نظامي بودنش، وي توجه خاصي به وضعيت نظامي مناطق مختلف دارد و به هر منطقه اي که مي رود گزارشي از آن ارائه مي دهد که بسيار حائز اهميت است. گزارش وي از وضعيت نظاميان ايراني و انگليسي در جنوب ايران، به خصوص وضعيت نظامي کشور که گزارش قابل توجهي از وضع لشکري ارائه مي دهد و شامل تاريخچه نظام، معلمان اروپايي قشون، وضع واحدهاي جديد نظام و غيره در آن دوره مي باشد. علاوه بر توجه خاصي که به کسب اطلاع از وضعيت نظامي ساير کشورها داشته است. و در واقع شرح انتقادي وي درباره وضعيت نظام ايران در زمره ارزنده ترين بخش از يادداشت هاي اوست که شرح مطالب وي همراه با آمار و ارقام مي باشد.
- وي در زمان حضورش در پايتخت نيز ديدارهايي با صاحب منصبان از جمله ناصر الدين شاه و وزيران که شرح حالاتي که از آنان ارائه مي دهد در شناخت شخصيت هاي آن دوره قابل توجه است نيز مي پردازد.
- بسياري از آداب و رسوم ايرانيان که به دليل عجين شدن مردم اين سرزمين شايد کمتر مورد توجه قرار گيرد از زبان خارجيان که بيان مي شود مسلما جالب مي باشد. فوروکاوا که نگاه کنجکاوانه اي دارد در جاي جاي مختلف حتي بدون پروا نفرت و انزجار خود را از برخي آداب و رسوم ها به راحتي ابراز مي دارد. از جمله لقمه برداشتن با دست و خانه هاي گلي ايرانيان که از آن ابراز تنفر مي کند و نيز خربزه ايران که در مورد آن مي گويد: شيرين ترين ميوه اي بود که چشيدم ...اما هنوز چيزي عجيب تر از اين ميوه نديده ام.
- شرح ديدارهاي هيأت ژاپني از ناصر الدين شاه در تهران و سلطان عثماني در اسلامبول و گفتگوهاي انجام شده از ديگر قسمت هاي قابل توجه سفرنامه وي مي باشد. گفتگويي که بين هيأت همراه و ناصرالدين شاه انجام مي شود و نويسنده آن را بيان مي کند به لحاظ مقايسه بين دو فرهنگ ايران و ژاپن به لحاظ پيشرفت ژاپن و عقب ماندگي ايران بسيار حائز اهميت است. نويسنده در بخش هاي ديگر سفرنامه خود اشاره مي کند که احوال دولت و ملت ايران را که بنگريم رفتار حکومت با مردم بر روي هم مانند رفتار دشمن با مملکت تسخير شده اي است. از نظر او يکي از دلايلي که باعث توسعه نيافتگي ايران شده اين است که اکثر مردم ارزش علم و فرهنگ را نمي شناسند. به نظر او اگر نخست ادبيات و معرفت ميان مردم رواج يابد اگر مدرسه اي هم نباشد هر کس مي کوشد بر دانش خود بيافزايد و عادات و رسوم بد را از ميان برداشته و پيوسته رو به سوي تمدن بروند. ضمن اين که در جاي جاي نوشته ها از وضعيت تأسف بار ايران به لحاظ عقب ماندگي از جهات مختلف اظهار نارضايتي مي کند.
- فوروکاوا نويسنده اين سفرنامه با توجه به اطلاعات جالب و قابل توجهي که ارائه مي دهد و با همه تيزبيني و دقت نظري که داشته است مطالبي را نيز ارائه مي دهد که نشان دهنده بي اطلاعي او از برخي مسائل مي باشد. به خصوص عدم آشنايي او با اسلام و ارائه مطالب نادرستي درباره اسلام و جايگاه مجتهدان و مسلمين مي باشد. به عنوان نمونه وي در مورد روزه مسلمانان چنين مي نويسد: در اين ماه که رمضان خوانده مي شود، مردم همه در روز مي خوابند و هنگام عصر بلند مي شوند. هر روز غروب در مرکز شهر توپ مي اندازند تا هنگام ]افطار[را خبر بدهند. مردم با شنيدن صداي توپ از خواب بر مي خيزند و غذا مي خورند و سپس به تلاوت قرآن و خواندن نماز مي پردازند. در نيمه شب دوباره غذا مي خورند و شب را به روز مي رسانند و با دميدن سپيده صبح دوباره مي خوابند. زندگي آن ها در سراسر اين ماه بر اين روال است. با سر آمدن فصل روزه داري مردم همه جمع مي شوند و گويا به مدت سه روز ضيافت دارند و شراب مي نوشند و گوشت مي خورند. خيال مي کنم که هر چند که شراب نوشيدن در اسلام سخت منع شده است اما در اين مواقع مجاز شمرده مي شود و آن ها خود را سزاوار ملامت نمي دانند. (ص90) در موردي ديگر وي در مورد کاغذ در ايران مي گويد: در ايران هنوز با ساختن کاغذ آشنا نيستند. تا صد سال پيش روي پوست گوسفند چيز مي نوشتند. به تازگي رفته رفته هر چه بيشتر کاغذ به کار مي برند که همه آن را از اروپا مي آيد.
پیشینه روابط ایران و ژاپن به دوران باستان میرسد، در عهدی که ساکنان دو سرزمین، از طریق جاده ابریشم به تجارت و داد و ستد و نیز تبادل فرهنگ قومی، آداب و رسوم و دانش و فن زمان خود می پرداختند.افسانه و افسون ژاپن و معجزه صنعتی آن کشور در قرن اخیر و مهمتر از آن تلفیق سنت و نوگرایی و حراست از ارزشهای ملی همواره مورد توجه مردم ایران بوده است. عصر می جی که در پی دويست سال انزوا، با گشودن دروازههای ژاپن به جهان خارج آغاز گردید، به رنسانس اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عمیقی در آن کشور انجامید. از این رو تحولات شگرف ژاپن، بنیانهای اصیل جامعه ژاپن را چنان استحکامی بخشید که چالشهای عظیم ناشی از منازعات منطقه ای و بین المللی نتوانست موجب اضمحلال آن کشور گردد. ملت ژاپن، هر بار، در سایه وحدت ملی، وجد و جهد، توانسته است از خاکستر ویرانه ها دوباره سر برآورد و دنیایی نو را به پا دارد. ایران با تمدنی کهن و فرهنگی درخشان و پر آوازه نیز دوران پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است و به رغم تاخت و تازهای بنیان کن، همواره از آزمونهای تاریخی، سربلند بیرون آمده و سیر تکاملی خود را پیموده است. در عرصه شکل گیری تمدن بشری، فرهنگ و ادب ایران زمین و تمدن غنی ایرانی اسلامی، همواره نقش به سزایی را ایفا نموده است. با چنان پیشینه هایی، دو کشور ایران و ژاپن طی چهل سال اخیر، به ویژه در زمینه های صنعت و تجارت به ایجاد و توسعه روابط پرداخته اند. لکن دگرگونی های جهانی و بعضاً بازیگریهای سیاسی، افت و خیزهایی را در روابط فی مابین موجب گردیده است
اینک دو ملت بزرگ ایران و ژاپن در دو سوی آسیا با تکیه بر سوابق دیرین و مشترکات امروزین، شایستگی بسط و گسترش روابط همه جانبه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی فی ما بین را بر پایه دوستی و برادری سزاوارند
تئوریهای نوین علوم اجتماعی بخصوص تئوریریهای پست مدرننقش مشاهده گر در تئوری پردازی را برجسته کرده اند.شیوه های قوم نگارانه "که ارزش ابزار پرسشنامه در گردآوری داده ها را زیر سوال می برد ٬ روشهای مشاهده مستقیمدر پژوهش های اجتماعی را پیشنهاد می کنند.در این مرور مختصر ٬ با اتخاذ رویکرد روش شناسی ذهنی گرا و پیش فرض ارزشمداری تئوریها ٬ یعنی اینکه تئوری پرداز نمی تواند فارغ از بستر اجتماعی ٬ سیاسی ٬فرهنگی .. خود تئوری پردازی کند ٬ این پیش فرض را نیز می توان در نظر گرفت که مشاهده گر نیز جهت گیری ارزشی خواهد داشت.بنابراین بررسیهای اجتماعی از منظر مشاهده گری خاص ٬ گمراه کننده خواهد بود.بعنوان مثال یک ایرانی ممکن است جامعه ژاپن را "مردسالار" در نظر بگیرد ٬ در حالیکه همین جامعه ممکن است از دید یک آمریکائی تبار "زن سالار " تعبیر شود. جامعه تغییری نمی کند اما مشاهده گر تغییر کرده است.بنابراین ویژگیهایی نظیر مردسالارییا زن سالاری ٬ عدم اطمینان ٬ فاصله قدرت و ... ویژگی جوامع نیستند ٬ بلکه منعکس کننده بستر ارزشی جامعه مشاهده گر هستند که در درون افراد قرار دارند.
قصد ما در این مطالعهپرداختن به ویژگیهای فرهنگی دو جامعه ژاپن و ایران از دیدگاه دو شهروند ایرانی و ژاپنی است.بنابراین آنچه که یک ایرانی از جامعه ژاپن توصیف می کند ویژگی جامعه ژاپن نیست ٬ بلکه انعکاس ویژگیهای فرهنگی جامعه ایرانی در قضاوت های اوست و بالعکس.همچنین آنچه که یک ژاپنی از جامعه ایران توصیف می کند لزوما عکس آنچه یک ایرانی از جامعه ژاپن می کند نخواهد بود. واضح است که مدل هاف استد کمک زیادی به ما نخواهد کرد ٬ گرچه ابعاد فرهنگی و تعاریف عملیاتی آنها را می توان از این مدل اقتباس کرد٬ نیاز به مدل ماتریسی گسترده تری احساس می شود که اسامی جوامع در دو بعد تکرار شود و هرجامعه از منظر جوامع مختلف مورد ارزیابی قرار گیرد.در اینجا توجه ما تنها معطوف به دو جامعه ژاپن و ایران می باشد.
برای اغاز بحث توجه به دو نکته ضروری می رسد:
اولا دو جامعه ژاپن و ایران گرچه از نظر فرهنگی شبیه به هم نیستند اما اختلاف زیادی نیز با هم ندارند.زیرا هر دو جامعه سنت گرا هستند و رد پای عواطف را در روابط اجتماعی دو کشور به وضوح می توان مشاهده کرد.
دوما ژاپن نسبت به ایران مهاجر پذیرتر است٬ بنابراین طبیعی به نظر می رسد که در ژاپن به اتباع خارجی توجه زیادی نشود اما در ایران اتباع خارجی انگشت نما هستند.
نخست به بررسی ویژگیهای فرهنگی ایران از نگاه یک ژاپنی می پردازیم:
1.ایرانیها اختلاف طبقاتی زیادی را تجربه می کنند.
به نظر می رسد این اولین ویژگی جامعه ایرانیباشد که توجه یک ژاپنی را به خود جلب کند.برای مثال ماشین های لوکس در مقابل ماشینهای فرسوده ٬خانه های بسیار مجلل در مقابل خانه های بسیار قدیمی ٬تفاوت شدید میان اقشار بالای شهر و پائین شهر ٬ طرز لباس پوشیدن و مدل لباس روستائیها با شهریها و ...
این اختلاف طبقاتی نمود فاصله قدرت زیاد در جامعه ایران است.
2.ایرانیها در کارهایشان نظم ندارند و برای آینده نیز برنامه ای ندارند.
این ویژگی از ان جهت برجسته می شود که ژاپنیهابه نظم و مقررات اهمیت زیادی قائل هستند.ایرانیها هم در زندگی روزمره و هم در سطح سازمانی و مدیریتی برنامه دقیقی ندارند.ممکن است بارها برای یک ژاپنی اتفاق افتاده باشد که پاسخی برای این سوال که " فردا برنامه شما چیست؟" دریافت نکرده باشد و یا تغییرات زیادی در برنامه های کاری ایرانیها مشاهده کند.علت این امر روح تقدیرگرائی و پرهیز از عدم اطمینان کم در جامه ایران است.
3.ایرانیها کمتر بصورت گروهی زندگی می کنند.
بارزترین مکان برای درک این ویژگی کافی شاپ ها و پارک ها می باشد. ایرانیها(بجز گروه خانواده)کمتر درگیر فعالیت ها و گردش های گروهیهستند و بیشتر بصورت انفرادی یا حدکثر با گروه های سه یا چهار نفریاوقات فراغت خود را سپری می کنند.این ویژگی نیز حاصل روحیه فردگرائی ایرانیاناست.
اکنون به بررسی جامعه ژاپن از نگاه یک ایرانی می پردازیم:
1.ژاپنیها یکدست هستند..(هم از لحاظ فرهنگی و هم از لحاظ اقتصادی)
گرچه جامعه ژاپن فاصله قدرت نسبتا بالائیرا تجربه می کند اما دلیل این یکدستیرا باید در تاریخ این کشور جستجو کرد.این ویژگی نیز از آن جهت که شهروند ایرانی اختلاف طبقاتی زیادی را تجربه کرده است ٬ برجسته تر می شود.
2.ژاپنیها اوقات فراغت خود را بصورت گروهی می گذرانند.
رستورانهای ژاپن پذیرای گروه های بزرگ از همکاران و سایر تیم های کاری می باشد.گروه های غیر رسمی در ژاپن بسیار گسترده و فعال هستند.علت این زندگی گروهی را نیز باید به اعتقادات مذهبی ژاپنیها نسبت داد.
3.ژاپنیها فوق العاده وقت شناس و منظم هستند و برای آینده دور و نزدیک خود برنامه های دقیق دارند.احتمال بسیار کمی وجود دارد در زندگی روزمره ژاپنیها انحراف از برنامه هایی که قبلا تدوین کرده ان وجو داشته باشد.
با تشکر از دوست خوبم علی اصغر ولی زاده که عنوان این مقاله را سفارش دادند.این مقاله ایده آسیب شتاسی مطالعات هاف استد و اهمیت مطالعات قوم نگارانه را برای من برجسته کرد.
برگرفته از http://www.postmodir.blogsky.com/1387/04/09/post-29/
امروزه اغلب مردم جهان شعر ژاپن را با هايكوميشناسند. هايكوشعري است 17 هجايي كه در سه سطر نوشته مي‌شود، سطر اول وسوم هركدام پنج هجا و سطر دوم هفت هجا دارند. هايكو نه وزن دارد و نه قافيه وآرايههاي كلامي در آن به ندرت به كار مي‌رود. حدود دو هزار سال پيش هايكو جزوي ازيك فرم شعري 31 هجايي به نامتانكابود كه از دو بخش تشكيل مي‌شد و معمولاآن را شاعران به شيوه پرسش و پاسخ مي‌سرودند. بخش نخست تانكا 17 هجا دارد و بخش دومآن 14 هجا. تانكا به معني شعر كوتاه است و در مقابل آنچوكاقرار دارد كه بهمعني شعر بلند است. با اينكه در ژاپن به غير از تانكا و چوكا چندين فرم شعري ديگرهم وجود دارد، شعرهاي كوتاه محبوبيتشان بيش از بقيه است. در قرن شانزدهم ميلادي بهتدريج بخش 17 هجايي تانكا مستقل شد و آن را هاكايي يا هايكو ناميدند. هايكو درابتدا محتوايي طنزآميز داشت و به تدريج بر اثر در آميختن با فلسفه ذن اعماق و جوانبآن گسترش يافت. ايجاز و سادگي و در عين حال عمق هايكو و هنر تصويري بديع آن علاوهبر آنكه در چهار قرن گذشته شاعران زيادي را در ژاپن به خود كشانده است، در دورهمعاصر در خارج از ژاپن هم با استقبال قشر كتابخوان و شاعران و هنرمندان مواجه شدهاست و علاوه بر ترجمه هايكوهاي ژاپني به اغلب زبانهاي دنيا، در سراسر جهان شاعرانيپيدا شده اند كه به سرودن شعر به شيوه هايكوهاي ژاپني می‌پردازند. امروزه دوستدارانو هايكوسرايان سراسر جهان داراي انجمنهاي خاص هايكو در سطح محلي و ملي و بين الملليهستند و با برگزاري همايشها و سمينارهاي دوره‌اي و يا از طريق سايتهاي اينترنتي بهبحث و تبادل نظر در مورد هايكو و تاريخچه و ابعاد هنري آن مي‌پردازند. در تاريخادبيات ژاپن چهار هايكوسرا بيش از ديگران نام برآورده‌اند: باشو، بوسون، ايسا، شيكي. اين چهار شاعر صاحب سبك، در خارج از ژاپن نيز چهره‌هايي شناخته شده‌اند وبعضي از پژوهشگران و شرق‌شناسان اختصاصاً در مورد هنر شاعري آنها تحقيقميكنند. ماتسوئو باشو (1644 ـ 1694 م) بزرگترين و نام‌آورترين شاعر هايكوسرايژاپني محسوب مي‌شود. وي تا 41 سالگي بيشتر به سرودن اشعار هزل‌آميز گرايش داشت و دردهه آخر عمرش بود كهمكتب باشورا در هايكو بنيان نهاد و شاگردان متعدديتربيت كرد كه از ميان آنها ده شاعر كه بهده شاگرد باشومشهور شدند در اشاعهويژگيهاي شعري او كوشيدند. پيش از باشو كار هايكوسرايان بازي با كلمات بود و همينامر باشو را بر آن داشت كه در اعتلاي هايكو بكوشد. معروفترين شعر باشو هايكو بركه كهن است كه سرآغاز حركت انقلابي او در فرم هايكو بود و در تفسير آنمقالههاي متعددي منتشر شده است و بعضي معتقدند اين هايكو چكيده و لب لباب فلسفه ذناست: بركه كهن جهيدن غوكي آواي آب.
پس از باشو شاعري كه در حد واندازههاي او باشد ظهور نكرد و هايكو براي مدتي در محاق افتاد و حتي بعضي ازشاگردان باشو به گفتنسن ريوكه فرمي است شبيه هايكو و 17 هجا دارد توجهنشان دادند. در سن ريو از ژرفاي هايكو خبري نيست و شاعر بيشتر در كار طعن و ريشخندعواطف و محدوديتهاي انساني است. چند دهه بعد از مرگ باشو، يوسا بوسون (1716 ـ 1783 م) وارد عرصه شعر ژاپن شد و سبك جديدي را در هايكو پايه گذاشت. بوسون نقاشيچيرهدست بود و هايكوهايش داراي ظرافت نايابي است و عشق به طبيعت در او از باشو نيزنيرومندتر است. اين هايكو از اوست: سنجاقكها و رنگ ديوارها؛ زادگاهم چهعزيز است!
كوباياشي ايسا (1764 ـ 1827 م) شاعر تهيدست و نامرادي بود كه تامدتها به سبك باشو و بوسون شعر مي‌گفت ولي در چهل سالگي به كمال شعري خود دست يافت. وي زبان محاوره و لهجه‌هاي مختلف را در هايكوهايش به‌كار گرفت. ايسا چيزهاي كوچك وبي ارزش را دوست مي‌داشت و آنها را عميقاً درك مي‌كرد و به چيزهايي كه احترامي برنميانگيختند عشق مي‌ورزيد. مي‌توان گفت كه بيشتر هايكوهاي ايسا درباره حلزونها وقورباغهها و پروانه‌ها و كرمهاي شبتاب و پشه‌ها و مگسها و زنجره‌ها و سنجاقكهاست. از جمله اين هايكوي او: از براي من فاخته مي‌خواند، و كوه بهنوبت.
ماساوكا شيكي (1867 ـ 1902 م) كسي بود كه هايكو را در دوره جديد احياكرد و اين فرم كهنسال را كه پس از بوسون و ايسا به سراشيبي افتاده بود نجات داد. شيكي هم هايكو مي‌سرود و هم تانكا و در سال 1899 مجلهفاختهرا بنيان نهادكه از مجله‌هاي معتبر شعر ژاپن به‌شمار مي‌رود. وي منتقد خوبي بود و نقد معروفي برهايكوي ”بركه كهن“ باشو نوشت. از اوست: در تاريكي جنگل دانه توتي فروميافتد: صداي آب.
ترجمه هايكو كاري سهل و ممتنع است. سهل از اين جهت كهسادگي شعرها و به تعبير شاملو عرياني آنها در گام نخست هر مترجمي را به وسوسهمياندازد كه دست به كار ترجمه شود و ممتنع از آن رو كه كمتر مترجمي است كه بتوانداز عهده ايجاز هايكو برآيد و گرفتار درازگويي نشود. مانفرد هاوسمان مترجم آلمانيمعتقد است كه هيچ زباني غير از زبان ژاپني توانايي آن را ندارد كه در هفده هجا همانحرفي را بزند كه شاعر ژاپني در قالب هايكو بيان مي‌كند.
در ايران ترجمه هايكوهاي
ژاپني با واسطه و بيشتر از روي ترجمه‌هاي انگليسي و آلماني آنها صورت گرفته است. بربنده روشن نيست كه اولين بار چه كسي به ترجمه شعرهاي ژاپني پرداخت. تا آنجا كهميدانم در اوايل دهه چهل حسن فياد ترجمه چند شعر كوتاه ژاپني را در مجلهآرشانتشار داد. و از آن پس نيز ترجمه‌هاي پراكنده‌اي در مجلات ادبي به چاپ رسيد وبه تدريج خوانندگان ايراني با شكل بديع و غناي تصويري و معنوي شعر ژاپن آشنا شدند.سهراب سپهري و احمد شاملو از جمله كساني بودند كه دريچه‌اي از هايكوهاي ژاپني برروي قشر كتابخوان ايراني باز كردند. سپهري چند هايكو را با ترجمه‌اي موزون عرضه كردو شاملو با همكاري حسن فياد 12 شعر كوتاه ژاپني را با عنوانترانههاي سرزمين آفتابترجمه و در سال 1352 در كتابهمچون كوچه‌اي بي انتهابه چاپرساند. همو يك دهه بعد با كمك ع. پاشايي كه متخصص هنر و فلسفه شرق است كتاب مفصلهايكورا با توضيحات روشنگر منتشر ساخت و امكان شناخت نسبتاً جامع خوانندهفارسي زبان را از اين نوع شعر فراهم آورد. كتابهايكومقدمه مفصلي در شناختهايكو و ذن دارد. شاملو و پاشايی همچنين به معرفي مهمترين شاعران هايكوسراي ژاپنيتا دوره اخير پرداخته‌اند و در كنار گزيده‌هاي زيبايي كه از بهترين هايكوها فراهمآوردهاند تفسير و تشريح هايكوها و زمينه‌هاي ذهني و عيني آفرينش آنها را نيز بازنمودهاند. در ترجمه هايكوها غلبه زبان شعري شاملو آشكار است و اين شايد ازنمونههاي قابل توجه ترجمه شعر در زبان فارسي باشد. شاملو در مقدمه كتاب يادآور شدهكه مترجمان نتوانسته‌اند به كلام وزبان بي توجه بمانند. چرا كه خواننده فارسي زباندر هر صورت از طريق برداشتها و معيارهاي سنتي خويش با شعر برخورد مي‌كند. درفاصله چاپ اين دو كتاب، كتاب ديگري به نامانديشه و احساس در شعر معاصر ژاپنبه قلم دكتر هاشم رجب‌زاده ترجمه و تاليف شد كه داراي مقدمه‌اي سودمند در شناختشعر معاصر ژاپن است. هاشم رجب‌زاده در سال 1352 روانه ژاپن شد و تا امروز در آنكشور ساكن است و در 30 سال گذشته نقش ارزشمندي در معرفي فرهنگ و ادب ژاپن بهايرانيان و ادب و هنر ايرانيان به مردم ژاپن ايفا كرده است. كتابشعر معاصر ژاپناولين اثر او در اين زمينه است و در آن 156 شعر از 87 شاعر دوره معاصر ژاپنيترجمه و نقل شده است. حُسن اين كتاب برخورد مستقيم و بي‌واسطه با شعر ژاپن بوده استو مترجم توانسته است ضمن مؤانست با فرهنگ ژاپن تصوير زنده و پويايي از شعر امروزاين كشور به دست دهد. شاملو بعد از كتابهايكوبه سوداهاي ديگر خويشپرداخت. اما همكار او يعني ع. پاشايي باز هم سري به گنجينه شعر ژاپن زد و كتابصد هايكوي مشهوررا در سال 1369 منتشر كرد. اين كتاب ترجمه‌اي است ازمنتخباتي كه دانيل سي. بيوكانن از ميان هايكوهاي معروف ژاپني فراهم آورده و آنها رابر اساس چهار فصل سال تقسيم كرده و همراه با متن اصلي شعرها و تفسيرهاي كوتاهي برآنها در سال 1976منتشر ساخته است. در مقدمه او بر كتاب آمده است كه در هايكو هميشهارجاع و اشاره‌اي به فصل هست، از اين دست كه «ماه سرد» اشاره به زمستان دارد و شكوفه‌هاي گيلاس اشاره به بهار و «كرمكان شبتاب» اشاره به تابستان و برگهاي افرا به پاييز. چند سال بعد پاشايي ضمن حفظ چارچوب كتاب بيوكانن ترجمه تازه‌اي ازهايكوهاي ژاپني از زبان ژاپني عرضه كرد كه يكسره با متن پيشين متفاوت است. در اينبرگردان، وي از مساعدت كيميه مائه‌دا ايران‌شناس ژاپني برخورداري يافت و حاصل كاراو كتابي دست اول و خواندني است. اين كتاب در سال 1381 با عنوانلاك پوك زنجرهانتشار يافت. كتاب بيوكانن در دست دو مترجم ديگر خانم مهوش شاهق وشهلا سهيل, يك بار ديگر هم در سال 1373 به بازار كتاب ايران عرضه شد با عنوانهايكو در چهار فصل. ترجمه‌هاي ديگرگون اين دو مترجم امكان مقايسه و در نتيجهدرك بهتر هايكو را براي خواننده ايراني فراهم مي‌آورد. آواي جهيدن غوككوشش ديگري است در شناسايي شعر ژاپني كه به همت زويا پيرزاد داستان‌نويس اززبان انگليسي به فارسي ترجمه و در سال 1371 منتشر شده است. در اين كتاب مترجمنمونههايي از هايكو، تانكا، و سن ريو از حدود 85 شاعر ژاپني انتخاب و ترجمه كردهاست. وي در مورد هر شاعر توضيحات مختصري در حد چند سطر داده است. خانم ناهوكوتاوارتاني، مترجم ژاپني ديگري است كه در معرفي شعر ژاپن به ايرانيان نقش داشته است. وي كه داراي مدرك فوق ليسانس تاريخ و ادبيات ژاپن است پس از ده سال اقامت در ايرانكتابشعراي بزرگ معاصر ژاپنرا در سال 1377 به چاپ سپرد. در اين كتاب شعرهايژاپني پس از عصر مي جي را كه در قالب غير سنتي سروده شده‌اند معرفي و يك يا دو شعرآنها ترجمه شده است. در كنار بعضي شعرها متن اصلي شعر و آوانگار لاتين آنها نيز قيدشده كه به كار دانشجويان زبان و ادبيات ژاپني مي‌آيد. حميد زرگر باشي در سال 1380 دو كتاب شعر ژاپني را از زبان آلماني به فارسي برگرداند. نخست كتابعشق، مرگ و شبهاي مهتابيرا كه شامل 150 شعر كوتاه از شاعران مختلف است و ديگر كتابگيسوي رهارا كه برگردان 154 شعر كوتاه از تويوتاما تسونو شاعره معاصر ژاپنياست. كتاب نخست مقدمه كوتاهي به قلم مانفرد هاوسمان مترجم آلماني اين دو مجموعهدارد درشناخت شعر ژاپن و شيوه ترجمه آنها. ترجمه ديگري از شعرهاي ژاپني به قلمعلي عبدالهي در سال 1381 روانه بازار نشر شد با عنوانشكوفههاي آلو بُنكهدربردارنده آثار معتبر شعر امروز ژاپن است و از زبان آلماني به فارسي برگردانده شدهاست. گردآورنده كتاب گونتر دبون ژاپن‌شناس برجسته آلماني است. احمد پوري مترجمفارسي كه در اين سالها در ترجمه اشعار شعراي بزرگ جهان از قبيل ناظم حكمت و نزارقباني و يانيس ريتسوس و پابلو نرودا اهتمام بليغي داشته است، كتاب كوچكي نيز ازاشعار ميچو مادو شاعر معاصر ژاپني با عنوانخواب پروانههافراهم آورده كهدر سال 1380 به چاپ رسيده است. ميچو مادو براي كودكان شعر مي‌گويد و كتاب شعرش درسال 1994 برنده جايزه هانس اندرسن شد. خواب پروانههادربردارنده 17 شعر اوبراي كودكان است و خواننده را با نمونه شعر كودكان در ژاپن آشنا مي‌كند. ارزيابياينكه توفيق مترجمان در برگردان شعرهاي ژاپني به فارسي در چه حد و پايه‌اي بوده استاز صلاحيت بنده و موضوع اين نوشته خارج است. چيزي كه بايد بدان اشاره كنم تأثيرترجمه اشعار ژاپني بويژه هايكو و ساير شعرهاي كوتاه ژاپني بر شعر امروز ماست. تاقبل از ترجمه و نشر كتابهايي مثلهايكو، شعر كوتاه به عنوان شاخه‌اي رسمياز شعر امروز ايران كمتر مطرح بود و جز محمد زهري شاعري را نمي‌شناسم يا نديدهامكه به استقلال كتابي در شعرهاي كوتاه پرداخته باشد. اما بعد از انقلاب و با نشر ورواج شعرهاي ژاپني در محيطها و محافل ادبي، شعر كوتاه به عنوان يك شاخه مستقل ازشعر امروز مطرح و شناخته شد و تا امروز چندين مجموعه شعر كوتاه پديد آمده است. شعرهاي كوتاه منصور اوجي، بيژن جلالي، رضا مقصدي، اسماعيل رها، عمران صلاحي، عليبداغي، حسين صفاري دوست، حسين پيرتاج، علي محمد حق شناس، صادق رحماني، قدسي قاضينوري، منوچهر فيلي، مسعود احمدي و يدالله رؤيايي و نامهاي ديگري كه اكنون در ذهنمنيست بررسي اين جريان ادبي را در شعر معاصر ضروری مي‌كند. اگر چه در شعرهاي اينانكمتر ردپايي از هايكوهاي ژاپني ديده مي‌شود (از لحاظ فضا و تصوير) ولي تجربههايينيز در سرودن شعرهاي كوتاه به سبك و شيوه هايكو در كارهاي عباس كيارستمي و كاوهگوهرين ديده مي‌شود. همچنين نبايد از تأثير ميراث شعر كهن فارسي مثل رباعيات ودوبيتيها و قطعات كوتاه انوري و سنايي و ابن يمين در شعر امروز غافل شد. براي اينكه از بحث هايكو دور نيفتيم و اين نوشته را به ساماني رسانيم،نمونه‌ای مقايسه‌ای از ترجمه‌هاي فارسي هايكوهاي ژاپني از مترجمان مختلف ارائهميشود.
1) باشو
بر بركه كهن غوكي ناگاه فروميجهد صداي آب. ترجمه پاشايي
درون بركه كهن غوكي به ناگهانميجهد آواي آب. ترجمه شاهق و سهيل
