فارسی و ایرانشناسی در ژاپن

فارسی و ایرانشناسی در ژاپن

طبق بررسی‌های به عمل آمده، حداقل در دو مركز عمده آموزش زبان فارسی در ژاپن، یعنی دانشگاه مطالعات خارجی توكیو و اوساكا، تفكیك ایرانشناسی از زبان فارسی امكان پذیر نیست. دانشجویان زبان فارسی نه تنها در دوره كارشناسی. كارشناسی ارشد و دكتر زبان فارسی را می‌آموزند بلكه دروس مختلفی را نیز در ارتباط با جوانب مختلف فرهنگ و تمدن ایران می‌گذرانند. و لذا عنوان دقیق تر برای رشته زبان فارسی در این دانشگاهها، ایرانشناسی است چرا كه زبان فارسی تنها یكی از دروس اصلی آنهاست. بقیه دروس در مورد ایران به ژاپنی تدریس می‌شود. در ذیل وضعیت زبان فارسی در برخی مراكز آموزشی ژاپن آورده شده است.
دانشگاه مطالعات خارجی اوساكا
رشته فارسی این دانشگاه در سال ۱۹۶۱ تأسیس شده و قدیمی‌‌ترین بخش فارسی و ایران شناسی در دانشگاههای ژاپن می‌باشد و از آن تاریخ هر ساله برای دوره چهارساله(لیسانس) و دوره‌های بالاتر دانشجو پذیرفته، و هم دربارآوردن پژوهندگان و فارسی دانان و نیزدر پژوهشهای ایرانشناسی فعالیت داشته است. چندسالی است كه تغییرهایی در تقسیم بندی رشته‌ها و نمودار سازمان آموزشی دانشگاه داده شده و رشته فارسی همراه زبانهای عربی و تركی در گروه كلی خاورمیانه شناسی جای گرفته است.
طرح تأسیس دوره‌های دكتری در رشته ‌های مربوط به زبانهاو پژوهشهای گوناگون آماده و تصویب شده است، و در سال ۲۰۰۴- ۲۰۰۳ حدود ۲۰ نفر دانشجو برای این دوره‌ها پذیرفته خواهند شد.
دانشجویان
برای دوره چهارساله عادی دانشگاهی در رشته فارسی هرساله بطور متوسط ۲۰ دانشجو پذیرفته می‌شوند. دردوره بالاتر از لیسانس هم هرگاه داوطلب واجد شرایط باشد، هر سال یك یا چند دانشجو راه می‌یابد. بر رویهم، رشته
فارسی و ایرانشناسی این دانشگاه در زمان واحد حدود ۸۰ دانشجو دارد.
تا بهار سال ۲۰۰۲ عده ۵۵۰ دانشجو(۲۹۳پسر و ۲۵۷دختر) از دوره عادی رشته فارسی این دانشگاه فارغ‌التحصیل شده‌اند.
مواد درسی
مواد درسی دانشجویان رشته فارسی و ایرانشناسی در سالهای یكم و دوم تحصیل شامل دروس اجباری است كه بیشتر اصول و مبادی زبان فارسی و ایرانشناسی و علوم پایه زبان شناسی و جامعه شناسی است. در سالهای سوم و چهارم، تحصیل تخصصی‌‌تر است و دانشجویان مواد اختیاری بتناسب رشته تحصیلی و زمینه تحقیق و علاقه خود برمی‌گزینند. فعالیت دانشجویان در سال چهارم بر محور تحقیق و تدوین رساله فارغ‌التحصیلی در موضوعی مرتبط با زبان فارسی و ایرانشناسی است.
مواد تحصیل و زمینه تحقیق دانشجویان دوره بالاتر از لیسانس بتناسب هدف و علاقه آنها برگزیده می‌شود. دوره تحصیل این دانشجویان حداقل دو سال است.
استادان
بخش فارسی و ایرانشناسی دانشگاه مطالعات خارجی اوساكا دارای هیئت علمی شامل استادان ژاپنی تمام وقت و با تخصصهای متنوع مورد نیاز این بخش و یك استاد فارسی زبان ایرانی، است. در كار تدریس و راهنمایی تحقیق از استادان ژاپنی دانشگاههای دیگر و مدرسان و پژوهندگان غیر تمام وقت هم استفاده می‌شود. استادان عباتند از:
آقای شیگه ئوموری SHIGEOMORI استاد بخش ایرانشناسی. ایشان از همین دانشگاه فارغ‌التحصیل شده و سپس دوره‌های فوق لیسانس و دكتری را در دانشگاه كیوتو در رشته زبان هند و اوستایی گذرانده است. مقاله های ایشان بیشتر پیرامون زبانهای باستانی ایران است. آقای موری بتازگی در زبانشناسی فارسی دری(متون قدیم فارسی امروز) تحقیق می‌كند.
خانم یوكو فوجیموتو(كاگاوا) (KAGAWA) (YUKO FUIJMOTO دانشیاربخش ایرانشناسی. ایشان از همین دانشگاه فارغ‌التحصیل شده و سپس در سالهای دهه۱۹۷۰ با استفاده از فرصت تحقیقی به تحصیل در دانشگاه شیراز ادامه داده است. خانم فوجیموتو به زبان فارسی مسلط و دوستدار ایران و زبان و فرهنگ آن است. ایشان بیشتر در زمینه ادبیات امروز، بویژه آثار نویسندگان معاصر، تدریس و تحقیق داشته اما بتازگی به پژوهش در قصص و داستانهای عامیانه علاقه بیشتر پیدا كرده است.
آقای شین تاكه هارا(SHIN TAKEHARA) استاد زبان فارسی و پژوهنده قصه‌ها و ادبیات داستانی ایران است. وی پس از گذراندن دوره دكتری زبان و ادب فارسی در دانشگاه مطالعات خارجی اوساكا تحصیل خود را در سال ۱۹۹۸ در مركز بین‌المللی آموزش زبان فارسی، مؤسسه لغتنامه دهخدا، دانشگاه تهران، دنبال كرده و در چند روستای ایران به جمع آوری قصه‌ها و تحقیق در آن پرداخته است. از آقای تاكه هارا كتاب ادبیات شفاهی ایران، حاصل بررسی میدانی و تحقیق(به ژاپنی) و افسانه‌های ایرانی بروایت دیروز و امروز (حاصل تحقیق مشترك با آقای وكیلیان، به فارسی) منتشر شده است.
دانشگاه مطالعات خارجی توكیو
این دانشگاه نیز سابقه طولانی در تدریس زبان فارسی دارد. آقای پروفسور كوریاناگی كه در چندی پیش به دلیل چندین دهه تلاش در آموزش زبان فارسی مفتخر به دریافت جایزه بنیاد موقوفات دكتر افشار گردید، بنیانگذار كرسی زبان فارسی در این دانشگاه می‌باشد. یكی از شاگردان وی خانم اوكادا است كه در حال حاضر ریاست انجمن فرهنگی ایران- ژاپن در توكیو را بر عهده دارد.
این دانشگاه سالانه حدود ۲۰دانشجو در رشته آموزش زبان فارسی می‌پذیرد و به طورمتوسط حدود ۸۰ دانشجو در سطوح مختلف در شته زبان فارسی دارد. در حال حاضر حدود ۵ دانشجو در سطح كارشناسی ارشد و دكتری در این دانشگاه به فراگیری زبان فارسی اشتغال دارند.
آقایان كویچی هاندا Koichi Hancda ، ماكوتوهاچی اوشی MakotoHachiochi موریوفوجی Morio Fojii و خانمها آیانوساساكی Ayano Sasaki ساتو كویوشیه و زهرا طاهری از اساتید دانشگاه مطالعات خارجی توكیو هستند.
منابع مورد استفاده بخش زبان فارسی
چون كتاب جامعی در زمینه تدریس زبان فارسی به غیر فارسی زبانان وجود ندارد، بخش زبان فارسی دانشگاه مطالعات خارجی توكیو از دو جزوه تدریس دستور زبان فارسی كه به وسیله استادان ژاپنی- پروفسور كروریاناگی و خانم فوجی موتو- نوشته شده، استفاده می‌كند كه مطمئناً تمام نیازهای آموزش زبان فارسی را برای دانشجویان برآورده نمی‌كند. معمولاً هر استادی به سلیقه و انتخاب شخصی از كتابهای فارسی جزوه‌ای مهیا می‌كند وبرای"خواندن" و " نوشتن" از آنها استفاده می‌‌كند و همچنین از كتابهای آموزش زبان فارسی از جمله تدریس فارسی به غیر فارسی زبانان نوشته آقایان دكتر پورنامداریان و دكتر مؤید شیرازی و دكتر یدالله ثمره – هم برای تدریس دستور زبان استفاده می‌شود اما در هر صورت چون متن جامع و كاملی در این زمینه وجود ندارد، روش و مواد درسی بستگی كامل به انتخاب و سلیقه استاد دارد. این مطلب در خصوص آموزش زبان فارسی در سایر دانشگاهها و مراكز آموزشی ژاپن نیز صحت دارد.
شورای گسترش
برگرفته از: شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی