داستان گنجى و شاهنامه

داستان گنجى و شاهنامه

كتاب داستان گنجى و شاهنامه مقايسه‏اى از دو اثر جاودانه ازدوكشور ايران و ژاپن است. در شاهنامه‏پادشاهان،پهلوانان و زنان و در داستان گنجى امپراطور،اشراف و زنان نقش آفرينى مى‏كنند.
نويسنده اين اثر با مقايسه اين دو به مشتركات بسيارى دست يافته است. در داستان گنجى عشق،مرگ،سرنوشت‏انسان و... مطرح مى‏شود.
خواننده با مطالعه اين اثر در قالب داستان‏هاى حماسى و عاشقانه با دو فرهنگ غنى از دو كشور كهن آشنا مى‏شود.
در اين اثر ابتدا خلاصه‏اى از شاهنامه و نيز خلاصه‏اى از داستان گنجى آورده شده و سپس به نقد و بررسى اين دو اثرپرداخته شده به گونه‏اى كه اين مجموعه هم براى افرادى كه دوستدار مطالعه داستان هستند وهم براى افراد محقق وپژوهشگر مورد استفاده قرار گيرد.
با طرح اين دو اثر و مقايسه آنهاآداب و رسوم و فرهنگ دو كشور در مقطعى از زمان مطرح شده كه قابل توجه و جالب‏است .نويسنده در بخشى از اين كتاب نتيجه مى‏گيرد:»در داستان‏هاى شرقى دل باختن پيش از ديدن دلدار رخ مى‏دهد.مثلا در شاهنامه تهمينه با شنيدن اوصاف رستم شيفته او مى‏شود و يا در داستان گنجى وقتى شايع مى‏شود تا ماكازورادختر زيبايى است به سرعت مردان بدون ديدن شيفته او مى‏شوند.حتى در مواردى مردان باديدن خط زنى شيفته اومى‏شوند.«
در پايان بايد گفت همان طور كه درايران شاهنامه با نام رستم براى همگان معنا دارد،در ژاپن گنجى با نام موراساكى‏نوائى شناخته شده است و كمتركسى است كه او رانشناسد
پيشگفتار : كازوكو كوسابه
در ادبيات تطبيقى دو يا چند اثر بررسى و از نظر تأثير،شباهت ،افتراق و... با هم مقايسه مى‏شود. البته ادبيات تطبيقى‏خود مقصد نيست بلكه طريقى است كه به كمك آن مى‏توان آثار گوناگون را عميق‏تر،وسيع‏تر و بهتر درك كرد. درحقيقت در ادبيات تطبيقى ،ادبيات از زواياى گوناگون نگريسته مى‏شود. درك عميق تراثرادبى ،هدف عمده ادبيات‏تطبيقى است.
تا قرن بيستم در تاريخ ادبيات عوامل مختلف مانند تأثير زمان بر يك اثر و نيز تأثير آثارديگر بر آن بررسى مى‏شد.اين‏خود نوعى ادبيات تطبيقى محسوب مى‏شود. در واقع در تاريخ ادبيات به مطالعه عمودى و تاريخى پرداخته مى‏شودو بيشتر جنبه تاريخى اثر مدنظر قرار مى‏گيرد.
نهضت بزرگ ادبى در قرن بيستم باعث شد كه بررسى آثار گسترده‏تر و به صورت مطالعه افقى انجام گيرد. امروزه‏مقايسه آثار گوناگون باهم بسيار منطقى‏تر به نظر مى‏رسد زيرا با توسعه انفجارآميز تكنولوژى ارتباطات اين كار به‏سادگى امكان پذيراست.ادبيات تطبيقى رشته‏اى بسيار نو و جوان است و روش‏هاى مختلف در آن هنوز قطعى ومدون نشده است. در ادبيات تطبيقى مى‏توان مطالعات افقى و عمودى انجام داد.
بزرگ‏ترين مانع در ادبيات تطبيقى مسئله زبان است. البته با دانستن زبان اثر مورد نظر نيز مشكل همچنان باقى است.چرا كه محقق بايد به طور عميق با ادبيات و فرهنگ و آداب ورسوم آن زبان آشنايى داشته باشد. در ادبيات تطبيقى‏زمينه‏هاى ادبى،دينى،مردم‏شناسى،تاريخى،... مورد مطالعه و بررسى قرار مى‏گيرد.
قرن دهم ميلادى )قرن چهارم هجرى( درواقع شروع رشد ادبيات فارسى است. اين دوره مهم‏ترين دوره ادبى ايران‏محسوب مى‏شود. در اين دوره شاعران ونويسندگان زيادى بودند كه هنوز در تاريخ ادبيات فارسى شهرت و اهميت‏خاصى دارند.علت اصلى وجود اين همه شاعر و نويسنده،توسعه و رواج روزافزون شعر و تشويق و حمايت بى سابقه‏شاهان بود. در آن دوره ايران و شاهان آن به ادبا و نويسندگان به ديده احترام مى‏نگريستند.
تازه بودن مضامين و موضوع‏ها و انعكاس اوضاع اجتماعى و زندگى خود نويسندگان و وضع دربارها و جريانات‏سياسى در نوشته‏ها از ويژگيهاى آثار آن دوران است. زندگى مرفه اكثر گويندگان و معاشرت آنها با درباريان وخوشگذرانى‏هاى آنهادر دربار باعث مى‏شد كه در اشعار آنها همواره صحبت از عيش‏ها و كامرانى‏ها باشد و كمتر ازيأس و بدبينى سخن گفته شود.
در ژاپن هم اين دوره دوران اوج شكوفايى ادبيات ژاپن محسوب مى‏گردد. عده‏اى اعتقاد دارند منبع و سرچشمه‏فرهنگ امروز ژاپن فرهنگ قرن دهم و يازدهم آن است. درواقع قبل از قرن دهم دوران آمادگى ادبيات ژاپن محسوب‏مى‏شود.بسيارى از محققان براين باورند كه براى آشنايى با فرهنگ ژاپن بهترين راه مطالعه فرهنگ وادبيات اين دوره‏است.
فرهنگ ژاپنى به مرور زمان تغيير كرده است.اماپايه واصل آن همان فرهنگ قرن دهم و يازدهم است.حتى عده‏اى‏اعتقاد دارند قرن دهم ژاپن با قرن هفدهم فرانسه قابل مقايسه است. همان طور كه قرن هفدهم از نظر فرهنگ و ادب‏براى فرانسه قرن مهمى است،قرن دهم نيز براى ژاپن قرن مهمى است.
نظر نگارنده اين سطور اين است كه با مقايسه اين دو اثر مى‏توان به ارزش‏ها وويژگى‏هاى مهم آنها پى برد؛ چرا كه‏بسيارى از ادبا اعتقاد دارند با مقايسه بهترين آثار ملل جهان ارزش و اهميت هر يك از شاهكارها مشخص‏تر مى‏شود.
در اين تحقيق سعى شده است دو اثر خلق شده در يك عصر بررسى شود.جالب اينكه در اين دوره دربار وحكومت هردو كشور نقش بسزايى در توسعه و شكوفايى ادبيات داشته است. در اين دوره دربار ايران ميعادگاه ادبا،شعرا ونويسندگان بود و شاهان و درباريان آنها را تشويق مى‏كرده‏اند. در همان ايام در نقطه‏اى ديگر از جهان، دربار ژاپن‏نيز،محل تشكيل جلسات ادبى وشعر بود.شايد اغراق نباشد اگر گفته شود اين دوره نقطه اوج شكوفايى و پيشرفت‏ادبيات دو كشور ايران و ژاپن بوده است.
در آن دوره درباريان براى ادبيات ژاپن اهميت فراوانى قائل بودند.در حقيقت دربار آن زمان كانون ادبيات بود. يكى ازمعيارهاى مهم اشرافى بودن شعر خواندن و شعر گفتن بود.البته بيشتر شاعران ،ادبا و نويسندگان از طبقه اشراف‏بودند.آن‏ها براى تربيت فرزندان خود نيز از افراد با استعداد ادبى استفاده مى‏كردند.
در آن دوره يادداشت نويسى و خاطره نويسى بسيار رايج بود.خاطراتى كه در آن دوره نوشته مى‏شد بيشتر حالت‏داستانى داشت. در حقيقت نويسنده در جاهايى وقايع و حوادث را به صورت داستان مى‏نوشت و براى اينكه‏خاطرات او حال و هواى داستانى داشته باشد،گاهى به آن خاطرات واقعى مطالبى اضافه مى‏كرد كه شايددورازواقعيت هم بود.
داستان‏هاى اين دوره بيشتر تخيلى و غير واقعى است.درآن دوره داستان نويسى براى خانم‏ها نوعى سرگرمى بودوانتخاب موضوع بر اساس علاقه نويسنده به طور آزاد انجام مى‏گرفت.داستان‏هاى عشقى بسيار رايج بود؛ و همچنين‏داستان هايى مثل كليله و دمنه كه قهرمانانش حيوانات بودند. خوانندگان داستان‏ها نيز اغلب خانم‏هاى اشرافى درباربودند.در آن زمان مرسوم بود داستان‏ها با صداى بلند خوانده شود.گاهى اطرافيان و خدمتكاران نيز آنها را مى‏شنيدندو براى ديگران نقل مى‏كردند.
نگارنده قصد دارد دو اثرى را باهم مقايسه كند كه خالقان آنها در يك عصر مى‏زيستند.فردوسى،خالق شاهنامه، بين‏سالهاى 950 ميلادى تا 1020 يا 1025 ميلادى مى‏زيسته است و موراساكى شيكيبو،خالق داستان گنجى ،بين سالهاى‏970 تا 1020 ميلادى مى‏زيسته است.
سعى نگارنده در اين تحقيق رسيدن به اهداف زير بوده است:
1. مقايسه يك عصر و يك دوره ادبى در دو كشور، كه دوره اوج شكوفايى ادبى در آن دو كشور بوده است.
2. تحقيق درباره دو نويسنده ارزنده از دو منطقه جهان كه در يك زمان مى‏زيسته‏اند.
3. مقايسه دو شاهكار ادبى كه در دو منطقه متفاوت و دريك عصر مشترك خلق شده‏اند.
4. ارائه نقدى بر هر يك از دواثر.
5.ترجمه خلاصه‏اى از داستان گنجى به بهانه اين تحقيق.

برگرفته از
http://www.ketabname.com/main2/identity/?serial=1253&chlang=fa&