نگاهی به ساختمان جدید سفارت ایران در ژاپن

نگاهی به ساختمان جدید سفارت ایران در ژاپن

ساختمان جدید سفارت ایران در توکیو تابستان سال گذشته به بهره برداری رسید. طراحی این ساختمان کار مشترکی میان شرکت باوند از ایران و نی هون سکه ( یکی از بزرگ ترین شرکتهای طراحی در ژاپن) بوده و معمار اصلی این پروژه آقای مهندس حسین شیخ زین الدین می باشد. این پروژه یکی از سری پروژه هایی است که وزارت خارجه ایران در راستای معرفی فرهنگ و تکنولوژی ایرانی ساختمان های مربوط به خود را در خارج از ایران را با همکاری معماران بزرگ ایرانی اجرا می کند. یکی دیگر از پروژه های آشنا در این زمینه کنسول گری ایران در فرانکفورت کار مهندس میرمیران است

ساختمان سفارت دریکی از بهترین مناطق مسکونی در مرکز توکیو قرار دارد.این منطقه یکی از مناطقی است که سفارتخانه های کشورهای مختلفی در آن متمرکز هستند. سایت سفارت در نبش دو خیابان باریک قرار دارد که بار ترافیکی زیادی ندارند.

ساختمان سفارت ایران در توکیو ازترکیب یک مکعب مستطیل که یک ضلع بلند آن دارای انحناءای به سمت داخل مستطیل با شعاع بسیار بزرگ ویک دیوار منحنی شکل است که از درون مکعب بیرون آمده است . فضای که میان دیوارمنحنی و مکعب مستطیل درست شده است تبدیل به یک آتریوم بزرگ شده است که از طبقه زیر زمین تا طبقه دوم ساختمان ادامه دارد. سقف این آتریوم شیشه ای است که با استفاده از سازه کششی نگاه داشته شده است و آتریوم را بصورت گلخانه ای باز و روشن درآورده است. کاربردهای این آتریوم مکانی برای پذیرایی رسمی و ورودی رسمی سفارت خانه است. مکعب مستطیل قسمت های اداری را درخود جای داده است. ساختمان از لحاظ سیستم کاربردی بسیار ساده و روشن است. از دیگر نقاط برجسته این ساختمان که آن را از دیگر ساختمان های هم سنخ خود برتر می سازد. این است که زین الدین سعی کرده است تا تصور امنیتی و بسته بود ساختمان را از بین برده و ساختمانی باز را طراحی کند. ضلع شمالی ساختمان که مشرف به پارکینگ سفارت است بطور تقریبا کامل از شیشه ساخته شده است. و هرچند که به راحتی نمی توان تا نزدیکی آن رفت، ولی می توان از دور فعالیت کارمندان سفارت را دید و بدین وسیله ارتباطی دیداری میان اهالی محل و کارمندان ایجاد می شود.

زین الدین در توضیح مفهوم کلی (concept) این پروژه اینگونه می گوید.

معماری وسیله است که با آن فرهنگ به تصویر کشیده می شود. نهضت معماری از گذشته آغاز و تا آینده ادامه دارد و تاثیر گذار بر فرهنگ های مختلف است.

سابقه تاریخی روابط دیپلماتیک مدرن قدمت چندانی ندارد ولی اصول ساختمان هایی که برای فعالیت های دیپلماتیک ساخته می شود بسیار تغییر کرده است. در اوایل قرن 20 میلادی سفارتخانه یک کشور در خارج مکانی برای معرفی آن کشور بود. ولی امروزه ساختمان سفارت دلیلی بر ارزش انسانی، وسیله ای برای نشان دادن دیدگاه کشور دربرابر توسعه جهانی در روابط بین المللی است. بنابراین با آرزوی اینکه رابطه میان کشور میزبان و مهمان هرچه بهتر بشود، بهتر است تا در طراحی سفارتخانه ها از عنصرهای معماری هر دو کشور استفاده شود.

ایجاد توازن میان عنصرهای معماری ایرانی و توکیو به عنوان سایت موضوع اصلی این ساختمان است. و با استفاده از مصالحو تکنولوژی که با شرایط جغرافیایی ژاپن هماهنگ است عنصرهای ساده شده معماری ایرانی به اجرا درآمده است.

در این ساختمان تلاش شده است تا عنصرهای ایرانی، مانند حیاط مرکزی و یا سطح دیوارهای بزرگ استفاده شود. حیاط مرکزی در نقش درای اریا (dry area) وظیفه نورگیری ساختمان را به عهده دارد. دیوار منحنی شکل دراین ساختمان به یادآورنده دیوارهای خشتی در معماری ایرانی است.

درجهت یکی از سیاست های خارجی ایران که تلاش برای نشان دادن شفافیت ایران و ایجاد حس نزدیکی به ایران در ملت میزبان است، شفافیت ساختمان هم یکی دیگر از موضوعات این ساختمان بود. ولی با توجه به شرایط خواص امنیتی سفارتخانه که نیازمند سیسمتم امنیتی پیچیده ای است، ایجاد هم زمان شفافیت و امنیت در این ساختمان یکی از اهداف این پروژه بود. برای برقراری امنیت لازم در این ساختمان از کمترین تعداد پنجره ها در طبقات پایینی ساختمان استفاده شده است. و نورگیری ساختمان از طریق تاپ لایت ( top light ) آتریوم ( atrium ) و درای اریا(dry area) انجام می شود.

( ترجمه است از زبان ژاپنی به فارسی از مجله Contemporary Architecture Vol.59 April 2005 . و چون اصل این مطلب از فارسی و یا انگلیسی به ژاپنی ترجمه شده و از روی آن دوباره به فارسی برگردانده می شود احتمال اینکه منظور نویسنده به خوبی بیان نشده باشد وجود دارد که در اینجا از این بابت پیشاپیش عذر می خواهم )

همانطور مهندس زین الدین در توضیح مفهوم کلی سفارت بر این نکته اشاره دارد، هدف از این ساختمان معرفی فرهنگ ایرانی نیست. شما با دیدن این ساختمان نمی توانید ارتباط این ساختمان و ایران را درک کنید و تا توضیح مهندس زین الدین را نخوانید نمی توانید رابطه دیوار منحنی و درای اریا را با معماری ایرانی درک کنید. زیرا که این دو عنصر کاملا در ادبیات مدرن این ساختمان حل شده اند. از این جهت می توان گفت که معمار در به تصویر کشیدن مفهوم مورد نظر خود موفق بوده است و این یک پروژه موفقی است. این موضوع به نظر من یک نقطه قوت این ساختمان است. هرچند من به شخصه با این پیش فرض که لازومی ندارد ساختمان سفارت نماینده ای از فرهنگ ایرانی باشد موافق نیستم ولی این سلیقه شخصی من است و سلیقه مهندس زین الدین چیز دیگر و قابل احترام . و نکته مهم در اینجاست که زین الدین با مهارت فراوان توانسته است مفهومی را که خواسته در این ساختمان به نمایش بگذارد.

ولی چیزی در این ساختمان مرا آزار می دهد، این است که نه تنها هویت ایرانی سفارت در این ساختمان دیده نمی شود بلکه هویت معمار را هم در این ساختمان نمی توان تشخیص داد. چرا که ساختمانی که ساخته شده است در عمل هیچ تفاوتی با دیگر ساختمان های ژاپنی از این دست ندارد. به خصوص اینکه شباهت بسیار زیاد با دیگر ساختمان های شرکت نی هون سکه دارد. شاید یکی از دلایل این شباهت بسیار زیاد این باشد که احتمالا طراحی فاز دو به بعد ساختمان را بیشتر همکاران ژاپنی مهندس زین الدین انجام داده اند. و استفاده از جزئیات ( detail ) ها و مصالح رایج در ژاپن این شباهت را بیشتر کرده باشد ( احتمالا این یک امر اجتناب ناپذیر در معماری در خارج از کشور است ). این عوامل باعث شده اند که هویت معمار و پشوانه او دیده نشود و همه محاسن و ویژگی های معمار در پشت آرایشی ژاپنی گم شود و قابل تشخیص نباشد و این جای افسوس و صد افسوس است که این گونه کار مهندس زین الدین در میان هزاران ساختمان دیگر ژاپنی گم شده و نمی تواند برجستگی های خود را به نمایش بگذارد. شاهدی بر سختی اجرا در خارج از کشور است.

برگرفته از

http://meysammasoumi.blogfa.com/post-17.aspx